THE HISTORY OF EXOTICA MUSIC

the history of EXOTICA music

Η Exotica είναι ένα μουσικό είδος το οποίο άκμασε από τα μέσα των 50’ς έως και τα μέσα των 60’ς περίπου και η οποία απέκτησε φανατικούς οπαδούς μέχρι και τις μέρες μας, δημιουργώντας παράλληλα και μια ‘ειδική’ κουλτούρα, την επονομαζόμενη "Tiki Culture". Πήρε το όνομα της από το ομώνυμο άλμπουμ του Martin Denny το οποίο κυκλοφόρησε το 1957 και ο οποίος τη χαρακτήρισε ως ένα συνδυασμό μουσικής του Νότιου Ειρηνικού και της Ανατολής, που έκανε τους ανθρώπους να φαντάζονται το πώς θα ήταν τα νησιού του Τροπικού.  Θα την ερμηνεύαμε ως ένα ιδιόμορφο υποκατάστατο της Τροπικής μουσικής, με θεμέλια μουσική στήριξη τη Jazz, η οποία περιπλανείται από τα Τροπικά νησιά του Ατλαντικού έως τη Μέση Ανατολή, από την Ωκεανία έως τον Αμαζόνιο και τις Άνδεις και τα νησιά του Νότιου Ειρηνικού έως τους ήχους των αυτόχθονων φυλών της Αφρικής! Έχει χαρακτηριστεί και ως Lounge, Space age pop,  Easy listening ή και World music ακόμη. Στη διαδρομή της μέχρι και σήμερα, αναμίχθηκε επιτυχώς και με άλλα μουσικά είδη, όπως το surf, τα titty shakers,  το oriental, το rhythm & blues παραδίνοντας μας παρακλάδια της όπως η popcorn exotica, latin – tropical exotica, jungle exotica. Βασικός της μουσικός εξοπλισμός ήταν  τα congas, bongos, vibes, Ινδονησιακά gongs, bamboo φλάουτα, Κινέζικα κουδούνια, Γιαπωνέζικα kotos, διάφορα Αφρικάνικα όργανα καθώς και ανθρώπινα sound effects (χάρη στον Martin Denny) που μιμούνταν διάφορα τροπικά πουλιά ή ζώα της ζούγκλας, μεταδίδοντας με αυτό τον τρόπο πληρέστερα  το τροπικό κλίμα αλλά και το κίνδυνο που ελλοχεύει στη ζούγκλα!

Όλα αρχίσανε να ξεκινάνε το 1948 και με την έκδοση του βραβευμένου με Pulitzer μυθιστορήματος ‘Tales of the South Pacific’ (το οποίο μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο αρχικά και κατόπιν στο κινηματογράφο) του James Michener το οποίο και μετέδωσε μια ‘εμμονή’ στους Αμερικάνους για τα τροπικά νησιά του Ειρηνικού και της Πολυνησίας (Νήσοι του Πάσχα, Ν. Ζηλανδία, Σαμόα, καθώς και της Χαβάης, η οποία και προσαρτήθηκε στις Η.Π.Α. το 1959 κλπ.) αλλά και για τη μουσική διαφόρων Λατινικών χωρών, της Μέσης Ανατολής, της ‘εξωτικής’ και μακρινής Αφρικής, κ.α. Λίγο μεταγενέστερα έρχεται ο Les Baxter, δημιουργώντας το πρώτο θεωρητικά Exotica άλμπουμ (και δεύτερο προσωπικό του) ‘Ritual of the Savage’, εν έτη 1952. Κατά πόδας ακολουθούν η Περουβιανή ντίβα και σοπράνο  Yma Sumac (η οποία είχε φέρει στη ζωή το 1950 και υπό την επίβλεψη του προαναφερόμενου Les Baxter το θρυλικό πλέον ‘Voice of the Xtabay’), ο υπέροχος κύριος Martin Denny (πρώτος διδάξας των ανθρώπινων sound effects! και μέγας μαέστρος της exotica μουσικής), ο  Arthur Lyman (που πρωτοξεκίνησε παίζοντας βιμπράφωνο στο γκρουπ του Μ. Denny), ο εξαιρετικός Eden Ahbez (και πατέρας συν άλλων του χιλιοτραγουδισμένου και χιλιοπαιγμένου ‘Nature Boy’), ο Stan Kenton, ο Frank Hunter (με το ωραιότατο άλμπουμ του ‘White Goddess’), Juan García Esquivel & his orchestra, Robert Drasnin, Korla Pandit (έξοχος πιανίστας με έμφαση στο όργανο και guru της exotica!) κ.α. πολλοί. Στη μουσική δίνη της exotica μπλεχτήκανε και αρκετοί καλλιτέχνες της ευρύτερης Jazz σκηνής  – έστω και περιστασιακά – σαν τους Herbie Mann, Yusef Lateef, Perez Prado, Sun Ra, Ahmed Abdul-Malik, Machito, Cal Tjader, Art Blakey, Paul Horn κ.α.  Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού τώρα, στην Ευρώπη (και ειδικότερα στη Μεγάλη Βρετανία), η οποία και αυτή με τη σειρά της επούλωνε τις πληγές που είχε αφήσει στο πέρασμα του ο 2^ος Παγκόσμιος πόλεμος, άρχισαν να επηρεάζονται και εκεί διάφοροι μουσικοί καλλιτέχνες από τα προαναφερόμενα ηχητικά ακούσματα, καθώς και με αυτά που προέρχονταν από την Μέση Ανατολή αλλά και την ευρύτερη Ασία, την Αφρική και τη folk μουσική των ‘κάτω’ χωρών της Γηραιά ηπείρου . Και έτσι η ενέργεια της Exotica μουσικής φορτίζεται και από εκεί. Ήχοι από Mambo, Polka, Oriental, Spanish flavours, Italian Pop, Cha Cha, Calypso, Jazz, Turkish music κ.α. ενώθηκαν και συμπτύχθηκαν στο απέραντο μουσικό χωνευτήρι απο καλλιτέχνες όπως οι Ted Heath, Bob Azzam, Martinas & His Music, Johnny Dankworth, Harry Gorbett, Edmundo Ros, Xavier Cugat, Charles Blackwell, Tony Osborne κ.α.

Αν ήταν τελικά μαθηματική εξίσωση θα  μπορούσε να χαρακτηριζότανε κάπως έτσι: OBSCURE TROPICAL, LATIN & LOUNGE MUSIC + PRIMITIVE POP & ECHOES + SPACE AGE MUSIC + SAVAGE RHYTHMS x (EASY LISTENING JAZZ) 2 = EXOTICA!!..

                                                   

Only in recent decades has the term exotica truly coalesced. The work of Les Baxter, Martin Denny, Arthur Lyman and Yma Sumac is exotica's bedrock, a select cadre of space-age instrumentalists like Juan Esquivel, the Three Suns and Ferrante & Teicher forming its outer periphery.

Historically speaking, though, exotica is shorthand for what was then a diffuse phenomenon. While the term did get thrown around a bit (most famously as the title of Martin Denny's debut album), exotica was never the codified genre. In its time, exotica might be applied to a straightforward piano reading of Ravel's Scheherazade or a volume of Russian or Gypsy folk song. Conversely, contemporary references in trade magazines like Billboard would just as likely characterize the latest Gene Rains Group or Tak Shindo release as "tropical piano jazz," "exotic novelty" or "big-band jazz with Oriental flourishes" as they would "exotica."

Exotica is a collector contrivance, a genre only in retrospect. It was, in reality, more creative force than genre - it spanned many genres itself. And it was never solely consigned to either the easy-listening end of the popular music spectrum or just a short list of artists. This is crucial.

Perhaps most significantly, there were dozens of jazz musicians who recorded terrific, unambiguously exotic concept records. Yusef Lateef, Herbie Mann, Sun Ra, and Ahmed Abdul-Malik - artists with considerable sections of their discographies devoted to incorporating non-Western elements into the jazz idiom, sometimes reverently, sometimes less so - are only the most notable of this long list. Buddy Collette (Polynesia and Tanganyika), Harold Vick (Caribbean Suite), Cal Tjader (Breeze from the East and Several Shades of Jade), Art Blakey (Drum Suite and Orgy in Rhythm, volumes one and two), Paul Horn (Jazz Impressions of Cleopatra) and Randy Weston (Uhuru Afrika) dedicated entire opuses to the concept as well. African, Middle Eastern, Asian, and Afro-Caribbean themes were especially popular.

There were ambitious, full-length exotica productions from Latin jazz and mambo maestros, too, with Tito Puente (Tambo), Sabu (Sorcery! and Safari with Sabu), Machito (With Flute to Boot and Kenya), Modesto Duran (Fabulous Rhythms of Modesto) and Perez Prado (Voodoo Suite and Exotica Suite) each creating Afro-Latin expositions of percussion and "jungle" jazz.

The importance of popular easy-listening and light jazz and orchestra productions - the formats most typically associated with exotica - should not be discounted, of course. Orchestras were particularly well represented, from Richard Hayman (Voodoo!) and Lawrence Welk's musical director George Cates (Polynesian Percussion) to more conservative efforts by Morton Gould (Jungle Drums) and Andre Kostelanetz (Lure of the Tropics). The productions of the arranger-composers toiling in studio-bound obscurity were, if anything, more adventurous. Phil Moore's Polynesian Paradise, Robert Drasnin's Voodoo, Frank Hunter's White Goddess and Don Ralke's The Savage and Sensuous Bongos are outstanding representatives. The same market also extends to the era's sweeping historical epics and swashbuckler- and travelogue-style soundtracks; Dimitri Tiomkin's Search for Paradise, Alex North's Cleopatra, Henry Mancini's The Hawaiians and Hatari, and Les Baxter's Bora Bora, to name a few.

Hawaiian artists and composers like Paul Conrad (Exotic Paradise) and Webley Edwards (Fire Goddess) made exotica. So did session guitar player Jerry Byrd (Byrd of Paradise). R&B tenor Billy Ward (Pagan Love Song) and Hawaiian-born crooner Ed Kenney (The Exotic Sounds of the Spice Islands) filled albums with gentle readings of South Seas favorites, while guitar-based combos Santo & Johnny (Hawaii and Off Shore) and the Islanders (The Enchanted Sound of the Islanders) released twangy, atmospheric instrumental versions of the same. Difficult-to-classify releases by wandering Hollywood poet-philosopher Eden Ahbez (Eden's Island), wordless vocalist Leda Annest (Portrait of Leda), turbaned organ mesmerist Korla Pandit (Music of the Exotic East, Grand Moghul Suite, Tropical Magic and many others) and violinist and musicologist Elisabeth Waldo (Realm of the Incas, Rites of the Pagan and Maracatu) were incontrovertible, if idiosyncratic, examples of exotica.

And so on and so forth, ad infinitum. It's critical here to note that, after World War II, the vogue for all things exotic was trickling down into sectors of the market well beyond the stereophonic pops and cocktail jazz of Baxter, Sumac, Denny and Lyman.